Science Café Wageningen, Freedom Edition
400 jaar Oorlogsrecht: verleden, heden, toekomst
Vandaag de dag staat het oorlogsrecht, ook wel internationaal humanitair recht genoemd, weer centraal in de belangstelling, 400 jaar nadat Hugo de Groot in 1625 zijn bekende werk over het oorlogsrecht ‘De Iure Belli ac Pacis’ publiceerde. Wanneer mag een land een oorlog aangaan? Wat is toegestaan als staten oorlog voeren en wat niet? Wat moeten ze doen om burgers te beschermen? Wie kan deze regels handhaven wanneer ze worden overtreden?
In een reeks lezingen onderzoeken we deze en andere vragen, van de geschiedenis van het idee van "oorlogsrecht" tot de huidige uitdagingen en wat dit betekent voor de toekomst. Deze reeks Science Café - Freedom Edition wordt georganiseerd door het Nationaal Vrijheidskwartier in samenwerking met Science Café Wageningen, Slot Loevestein en het Vrijheidsmuseum Groesbeek.
De eerste van drie Science Café Freedom Editions vindt plaats op maandagavond 19 mei vanaf 20:15 uur in Hotel De Wereld aan het Mei plein 5 in Wageningen. Twee sprekers gaan in op de achtergrond van het idee van 'oorlog van recht' en hoe het zich heeft ontwikkeld, en vervolgens hoe dit idee – en de instellingen die het verdedigen – momenteel onder druk staat. Na de twee presentaties volgt een gesprek met de aanwezigen. N.B. de voertaal is Engels.
Als eerste spreekt ir. Ed Dumrese, momenteel directeur van Slot Loevestein, het beroemde kasteel waaruit rechtsgeleerde Hugo Grotius in 1621 ontsnapte, verborgen in een boekenkist, nadat hij in 1619 tot 'eeuwige gevangenisstraf' was veroordeeld.
Dumrese belicht het onderwerp vanuit een historisch perspectief. Wie was Hugo Grotius eigenlijk? Wat maakte hem zo invloedrijk? Wat zijn de belangrijkste basisbeginselen van het internationaal recht die Hugo Grotius beschreef in De Iure Belli ac Pacis? En welke wetten vinden we nog steeds terug in de Verdragen van Genève, die 75 jaar geleden werden opgesteld en door alle landen werden ondertekend? Wetten die de basis vormen voor het humanitair recht en mensen beschermen die niet vechten, zoals burgers en gewonde soldaten.
De tweede spreker is dr. Katherine Fortin, universitair hoofddocent aan het Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten (SIM) aan de Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie van de Universiteit Utrecht. Professor Fortin zal spreken over actuele uitdagingen en ontwikkelingen rond burgerbescherming. Recente stappen van bepaalde staten om zich terug te trekken uit het Landmijnenverdrag, de ontmanteling van het Civilian Harm Programme in de VS, de huidige humanitaire ramp in Gaza en de instrumentalisering van het oorlogsrecht daarin, dubbele standaarden ten opzichte van Gaza en Oekraïne, rebellenbestuur en burgerbescherming, en de rol van staatszwijgen. Ze zal ook bespreken wat dit alles betekent voor de toekomst en waar het ons naartoe leidt.
Ir. Ed Dumrese, geboren en getogen in West-Duitsland, vlakbij de Oost-Duitse grens tijdens de Koude Oorlog. Hij diende twee jaar in Israël als alternatieve dienstplicht voor verzoening tussen Joden en Duitsers toen de eerste Intifada begon. In 1991 kwam hij naar Nederland om ontwikkelingsstudies (tropische landbouw) te studeren aan de Universiteit van Wageningen. Daarna werd hij directeur van het in Wageningen gevestigde Nationaal Comité Herdenking Capitulaties 1945, waar hij zijn interesse in geschiedenis combineerde met actuele thema's als vrede, vrijheid en recht. Hij is actief betrokken bij diverse stichtingen die zich met deze thema's bezighouden. Een daarvan is het Israëlisch-Palestijnse vredesinitiatief Neve Shalom - Wahat al Salam, waar hij momenteel voorzitter is van de Vereniging Nederlandse Vrienden. Tegenwoordig is hij directeur van Slot Loevestein, een museum en gedenkplaats die zich inzet om het erfgoed te gebruiken om de bewustwording te vergroten en te informeren over vrede, vrijheid en recht.
Dr. Katherine Fortin is universitair hoofddocent aan de Universiteit Utrecht, waar ze internationaal humanitair recht en internationaal mensenrechtenrecht doceert. Voordat ze bij de Universiteit Utrecht kwam werken, werkte ze voor het Internationaal Straftribunaal voor voormalig Joegoslavië, het Internationaal Strafhof en Norton Rose Fulbright. Fortin is auteur van The Accountability of Armed Groups under Human Rights Law (Oxford University Press, 2017), waarvoor ze in 2018 de Lieberprijs kreeg. Ze heeft veel geschreven over het rechtskader dat van toepassing is op gewapende groepen in niet-internationale gewapende conflicten en is een van de redacteuren van de blog Armed Groups and International Law.